ΚΑΤΑΣΧΕΣΗ (περιεχομένου) ΘΥΡΙΔΑΣ ΕΙΣ ΧΕΙΡΑΣ ΤΡΙΤΟΥ (Τραπέζης) & ΑΝΟΙΓΜΑ ΤΡΑΠΕΖΙΚΗΣ ΘΥΡΙΔΑΣ ΚΑΤΟΠΙΝ ΚΑΤΑΣΧΕΣΕΩΣ (άρθρα 93, 88 του Ν.Δ 17.7/13.8.1923 & 982, 983, 988 Κ.Πολ.Δ.)

Η σύμβαση με την οποία τραπεζική ανώνυμη εταιρεία παραχωρεί σε φυσικό πρόσωπο τη χρήση θυρίδας θησαυροφυλακίου έναντι ανταλλάγματος φέρει το χαρακτήρα της μίσθωσης πράγματος επί της οποίας εφαρμόζονται οι διατάξεις των άρθρων 574 επ. ΑΚ.

Κατά τη διάταξη του άρθρου 574 ΑΚ, μίσθωση πράγματος είναι η σύμβαση με την οποία αναλαμβάνουν την υποχρέωση για όσο χρόνο διαρκεί αυτή, ο μεν εκμισθωτής να παραχωρήσει στο μισθωτή τη χρήση του πράγματος, ο δε μισθωτής να καταβάλει το συμφωνημένο μίσθωμα. Τέτοια σύμβαση (μίσθωση πράγματος), επί της οποίας εφαρμόζονται οι διατάξεις των άρθρων 574 επ. του ΑΚ, είναι και εκείνη, δυνάμει της οποίας, τραπεζική ανώνυμη εταιρία παραχωρεί σε φυσικό πρόσωπο, έναντι ανταλλάγματος, τη χρήση θυρίδας θησαυροφυλακίου, για την εναπόθεση σε αυτήν πολύτιμων κινητών πραγμάτων, όπως τιμαλφή, χρεώγραφα κ.λ.π. Με τη σύμβαση αυτή, ειδικότερα, η εκμισθώτρια τράπεζα αναλαμβάνει την υποχρέωση, απέναντι στο μισθωτή, να παράσχει σε αυτόν την χρήση ενός χώρου (ήτοι της θυρίδας) που, κατά την αντίληψη των συναλλαγών, αυτός καθαυτός, είναι κατάλληλος για την ασφαλή φύλαξη πολύτιμων πραγμάτων από τους συνήθεις, κατά βάση καθημερινούς, κινδύνους, στην υποχρέωση δε αυτή και μόνο εξαντλείται η ευθύνη που η εκμισθώτρια τράπεζα αναλαμβάνει από την εν λόγω σύμβαση. Τα ως άνω πράγματα δεν παραδίδονται στην εκμισθώτρια Τράπεζα από τον εκμισθωτή, αλλά εναποτίθενται μόνον στη θυρίδα από αυτόν, ενώ η εκμισθώτρια δεν γνωρίζει ούτε μπορεί να ελέγξει το περιεχόμενο της θυρίδας. Την παραπάνω υποχρέωσή της η εκμισθώτρια τράπεζα εκπληρώνει, εφόσον η τεχνική διασκευή των θυρίδων και του όλου χώρου του θησαυροφυλακίου της, οι διατυπώσεις εισόδου και εξόδου από αυτό και η φρούρηση του χώρου (με συναγερμό, φύλακες, ανιχνευτές κ.α.), αφενός μεν έχουν σχεδιαστεί από τα αρμόδια όργανά της κατά τρόπο ώστε να πληρούν τους όρους ασφάλειας, που έχουν διαμορφωθεί στη σχετική τραπεζική πρακτική, αφετέρου δε λειτουργούν πράγματι σύμφωνα με το σχεδιασμό αυτόν. Η καταλληλότητα αυτή της θυρίδας και του όλου θησαυροφυλακίου, για την ασφαλή φύλαξη πολύτιμων πραγμάτων, στην οποία ο μισθωτής αποβλέπει, ενώ η εκμισθώτρια την εγγυάται, έχοντας καταστήσει σιωπηρά και αυτή αντικείμενο της σχετικής σύμβασης, αποτελεί συμφωνημένη ιδιότητα του μισθίου, η έλλειψη της οποίας παρέχει στο μισθωτή τα προβλεπόμενα από τη διάταξη του άρθρου 577 ΑΚ δικαιώματα, μεταξύ των οποίων και αυτό της αποζημίωσης για μη εκτέλεση της σύμβασης. Εξ άλλου, η υπαίτια (από δόλο ή αμέλεια) ζημιογόνος πράξη ή παράλειψη, με την οποία παραβιάζεται μία σύμβαση και γεννιέται ενδοσυμβατική ευθύνη του οφειλέτη, μπορεί, πέρα από την αξίωση που πηγάζει από τη σύμβαση, να θεμελιώσει ευθύνη και από αδικοπραξία, αν, και χωρίς τη συμβατική σχέση διαπραττόμενη, θα ήταν καθεαυτή παράνομη, ως αντικείμενη στο γενικό καθήκον που επιβάλλει το άρθρο 914 ΑΚ, να μη ζημιώνει κάποιος υπαιτίως άλλον.

Με τη σύμβαση λοιπόν αυτή η εκμισθώτρια Τράπεζα δεν αναλαμβάνει έναντι του μισθωτή την υποχρέωση φύλαξης των τοποθετημένων στη θυρίδα πραγμάτων, αφού κάτι τέτοιο θα προϋπόθετε παράδοση των προς φύλαξη πραγμάτων στην Τράπεζα, πράγμα το οποίο δεν συμβαίνει, αλλά την υποχρέωση παροχής στον τελευταίο (μισθωτή) της χρήσης ενός χώρου (ήτοι της θυρίδας) που, κατά την αντίληψη των συναλλαγών, είναι κατάλληλος για την ασφαλή φύλαξη πολύτιμων πραγμάτων από τους συνήθεις, καθημερινούς βασικά, κινδύνους στην οποία (υποχρέωση) και μόνο εξαντλείται η αναλαμβανόμενη με την εν λόγω σύμβαση ευθύνη αυτής (εκμισθώτριας).

Περαιτέρω, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθου 93 του ΝΔ της 17 Ιουλίου/13 Αυγούστου 1923 «Περί ειδικών διατάξεων επί Ανωνύμων Εταιρειών»:

«§ 1. Εάν Εταιρεία εξεμίσθωσε διαμέρισμα χρηματοκιβωτίου, αυτή θεωρείται τρίτη έναντι των πιστωτών του μισθωτού.

• 2. Εν περιπτώσει κατασχέσεως, η Εταιρεία δικαιούται, αδεία του Προέδρου, ανοίγουσα το χρηματοκιβώτιον, να καταθέσει το περιεχόμενον αυτού δικαστικώς.
• 3. Εάν, ληξάσης της μισθώσεως του διαμερίσματος, ο μισθωτής δεν εμφανίζηται, η Εταιρεία δικαιούται μετά πάροδον μηνός να ανοίξει το διαμέρισμα αδεία του Προέδρου, και να καταθέσει το περιεχόμενον δικαστικώς».

Η κατάσχεση δε στα χέρια της Τράπεζας ως τρίτης έχει ρυθμιστεί ειδικότερα με τα άρθρα 87-94 του ν.δ. της 7ης Ιουλίου/13ης Αυγούστου 1923 «περί ειδικών διατάξεων επί ανωνύμων εταιριών», του οποίου η ισχύς διατηρήθηκε με το άρθρο 52 παρ. 3 ΕισΝΚΠολΔ. Εφαρμόζονται ωστόσο και οι γενικές ρυθμίσεις των άρθρων 982 επ. ΚΠολΔ, οι οποίες ισχύουν άμεσα καθώς σε ορισμένα σημεία το νομοθετικό διάταγμα παραπέμπει ευθέως στις γενικές διατάξεις του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας. Επίσης στην περίπτωση κατά την οποία κατασχών είναι το Δημόσιο, θα ισχύουν και οι διατάξεις των άρθρων 30 επ. του Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων.

Σύμφωνα λοιπόν με το άρθρο 93 του ν.δ. της 17.7/13.8.1923 «περί ειδικών διατάξεων επί Ανωνύμων Εταιρειών», σε περίπτωση κατασχέσεως του περιεχομένου θυρίδας χρηματοκιβωτίου, η τράπεζα που εκμίσθωσε τη θυρίδα θεωρείται τρίτη απέναντι στους πιστωτές του μισθωτή και ταυτόχρονα δικαιούται, με άδεια του Μονομελούς Πρωτοδικείου, να ανοίξει τη θυρίδα και να προβεί σε δικαστική κατάθεση του περιεχόμενου της: (να παρασχεθεί άδεια στους πιστωτές του μισθωτή για άνοιγμα της τραπεζικής θυρίδας που διατηρεί ο μισθωτής στην τρίτη Τράπεζα παρουσία συμβολαιογράφου, να διαταχθεί η απογραφή του περιεχομένου της τραπεζικής θυρίδας και η δικαστική παρακατάθεση του περιεχομένου της τραπεζικής θυρίδας στο ΤΠΔ, να διορισθεί συμβολαιογράφος κατ’ άρθρο 988 ΚΠολΔ για την περαιτέρω εκτελεστική διαδικασία).

Κατά συνέπεια, παρά το γεγονός ότι τα αντικείμενα που φυλάσσονται στη θυρίδα θεωρούνται πως βρίσκονται στην κατοχή και κυριότητα του μισθωτή (ήτοι του φυσικού προσώπου), γεγονός που θα μας οδηγούσε στο συμπέρασμα ότι έχουμε κατάσχεση στα χέρια του οφειλέτη, ωστόσο η διάταξη αυτή του άρθρου 93 του ν.δ. της 17.7/13.8.1923 επισημαίνει ότι απέναντι στους δανειστές του μισθωτή, η τράπεζα λογίζεται ως τρίτη. Με βάση άρα τη ρητή αυτή ρύθμιση του νόμου, η κατάσχεση του περιεχομένου της τραπεζικής θυρίδας θα γίνει σύμφωνα με τις γενικές διατάξεις του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας που αφορούν την κατάσχεση στα χέρια τρίτου, ήτοι τις διατάξεις των άρθρων 982 επ. ΚΠολΔ και κατά συνέπεια η τράπεζα θα υποχρεούται σε δήλωση αναφορικά με την ύπαρξη ή μη θυρίδας που να εκμισθώνει στον καθ’ ου η κατάσχεση. Ειδικότερα, η τράπεζα ως τρίτο πρόσωπο, είναι υποχρεωμένη, μετά την καταφατική δήλωσή της περί υπάρξεως της θυρίδας, να επιτρέψει το άνοιγμα της από δικαστικό επιμελητή βάσει του άρθου 988 ΚΠολΔ, ο οποίος και θα προχωρήσει περαιτέρω σε κατάσχεση του περιεχομένου της θυρίδας ως επί κατασχέσεως κινητών στα χέρια του ίδιου του οφειλέτη, λόγω ακριβώς της νομικής φύσης της σύμβασης μίσθωσης θυρίδας και του γεγονότος ότι τα αντικείμενα ανήκουν κατά κυριότητα και κατοχή στο μισθωτή-πελάτη της τράπεζας. Αν λοιπόν η τράπεζα είναι κατά το άρθο 953 ΚΠολΔ πρόθυμη να αποδώσει το περιεχόμενο της θυρίδας, θα πρέπει να αναζητήσει τον μισθωτή-πελάτη για το άνοιγμά της και σε περίπτωση μη ανευρέσεως του ή αρνήσεώς του να συμπράξει, μπορεί να επιτρέψει το άνοιγμα από τον δικαστικό επιμελητή σύμφωνα με το άρθρο 929 ΚΠολΔ.

Σε περίπτωση που δεν είναι πρόθυμη προς τούτο, ο πιστωτής του μισθωτή-πελάτη μπορεί πλέον να προβεί σε κατάσχεση ειδικού περιουσιακού στοιχείου (άρθρο 1022 ΚΠολΔ), δηλαδή της απαιτήσεως του μισθωτή κατά της τράπεζας για άδεια προσπέλασης της θυρίδας και σύμπραξης της τράπεζας στο άνοιγμα της.